Nội dung

Đạo nhạc là gì? Đạo văn, đạo nhạc bị xử lý như thế nào? Đây là câu hỏi được đặt ra không chỉ trong giới nghệ thuật, văn học mà còn cả trong lĩnh vực pháp lý. Bài viết này sẽ phân tích các khía cạnh pháp luật liên quan đến hành vi đạo văn, đạo nhạc, từ định nghĩa, dấu hiệu nhận biết đến các hình thức xử lý theo quy định hiện hành.

Đạo nhạc là gì? Đạo văn đạo nhạc bị xử lý như thế nào?

Quy định về đạo nhạc, đạo văn theo Luật Sở hữu trí tuệ

Đạo nhạc hay đạo văn là một thuật ngữ không chính thức trong pháp luật, nhưng được sử dụng rộng rãi để chỉ hành vi sao chép, sử dụng trái phép một phần hoặc toàn bộ tác phẩm âm nhạc hay văn học của người khác mà không được sự đồng ý của chủ sở hữu bản quyền, sau đó biến nó thành sáng tác của mình. Hành vi này được coi là xâm phạm quyền tác giả.

Đạo nhạc và đạo văn là hành vi vi phạm bản quyền tác giả trong lĩnh vực âm nhạc và văn học. Việc xác định một tác phẩm có đạo nhạc hay không là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự đánh giá khách quan và chuyên môn. Hành vi đạo nhạc và đạo văn có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự, tùy thuộc vào mức độ vi phạm.

Theo khoản 2 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, 2022), quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản:

Điều 19 quy định về Quyền nhân thân bao gồm quyền đặt tên cho tác phẩm, xuất hiện tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm, và quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm.
Điều 20 quy định về quyền tài sản bao gồm quyền làm tác phẩm phái sinh, biểu diễn tác phẩm trước công chúng, sao chép tác phẩm, phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm.

Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật SHTT phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.

Trường hợp đạo văn, đạo nhạc có thể được xem là sao chép tác phẩm mà không xin phép tác giả, tức là vi phạm quyền tài sản của tác giả và được xem là hành vi vi phạm theo quy định tại khoản 2 Điều 28 Luật SHTT (sửa đổi, bổ sung năm 2022).

Khi nào được coi là xâm phạm quyền tác giả

Các hành vi xâm phạm quyền tác giả được quy định tại Điều 28 Luật SHTT (sửa đổi, bổ sung năm 2022) bao gồm:

Xâm phạm quyền nhân thân quy định tại Điều 19 của Luật này.
Xâm phạm quyền tài sản quy định tại Điều 20 của Luật này.
Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ quy định tại các điều 25, 25a và 26 của Luật này.
Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu biện pháp công nghệ hữu hiệu do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình nhằm thực hiện hành vi quy định tại Điều này và Điều 35 của Luật này.
Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, chào bán, bán, quảng bá, quảng cáo, tiếp thị, cho thuê hoặc tàng trữ nhằm mục đích thương mại các thiết bị, sản phẩm hoặc linh kiện, giới thiệu hoặc cung cấp dịch vụ khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ đó được sản xuất, sử dụng nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ hữu hiệu bảo vệ quyền tác giả.
Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
Cố ý phân phối, nhập khẩu để phân phối, phát sóng, truyền đạt hoặc cung cấp đến công chúng bản sao tác phẩm khi biết hoặc có cơ sở để biết thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả; khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.
Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian quy định tại khoản 3 Điều 198b của Luật này.

Xử lý hành vi xâm phạm quyền tác giả

Trách nhiệm dân sự

Điều 202 Luật SHTT quy định về các biện pháp dân sự Tòa án có thể áp dụng để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:

Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;
Buộc xin lỗi, cải chính công khai;
Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;
Buộc bồi thường thiệt hại;
Buộc tiêu huỷ hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hoá, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, hành vi xâm phạm quyền tác giả gây thiệt hại thì tác giả hoặc các chủ thể có quyền có thể khởi kiện để đòi bồi thường thiệt hại theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015.

Xử phạt hành chính

Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan đối với cá nhân, tổ chức. Theo Điều 2 của Nghị định này thì mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan đối với cá nhân là 250.000.000 đồng, đối với tổ chức là 500.000.000 đồng.

Mức phạt cụ thể đối với một số hành vi xâm phạm quyền tác giả theo Nghị định 131/2013/NĐ có thể kể đến như:

Đối với hành vi tự ý sửa chữa, cắt xén tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng
Đối với hành vi công bố tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng
Đối với hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 35.000.000 đồng
Đối với hành vi cố ý xóa hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền tác giả dưới hình thức điện tử (áp dụng đối với bản gốc và bản sao tác phẩm phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.

Ngoài ra, còn các hành vi khác và hình phạt bổ sung đối với từng hành vi khác nhau bao gồm tịch thu, tiêu hủy, tái xuất tang vật vi phạm và cải chính công khai, sửa lại các nội dung sai lệch khi công bố;

Xử lý hình sự

Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan. Cấu thành tội phạm của tội này như sau:

Khách thể: Xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ, cụ thể là quyền tác giả và quyền liên quan.
Chủ thể: Pháp nhân thương mại hoặc người đã đủ tuổi và khả năng chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015.
Mặt khách quan:

Hành vi khách quan của tội này là hành vi sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình hoặc phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình mà không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan.
Hậu quả là xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
Có tồn tại mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả.

Mặt chủ quan: thực hiện với lỗi cố ý

Hình phạt đối với cá nhân là bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

Có tổ chức;
Phạm tội 02 lần trở lên;
Thu lợi bất chính 300.000.000 đồng trở lên;
Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan 500.000.000 đồng trở lên;
Hàng hóa vi phạm trị giá 500.000.000 đồng trở lên.

Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Pháp nhân thương mại cũng phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này với mức hình phạt cao nhất lên đến 3.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm. Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Cách xử lý khi bị đạo nhạc, đạo văn

Việc bị đạo nhạc, đạo văn là một vấn đề nghiêm trọng, gây tổn hại đến uy tín, danh dự và quyền lợi của tác giả. Dưới đây là nội dung chi tiết về cách xử lý khi gặp phải tình huống này:

Xác định hành vi vi phạm và thu thập chứng cứ chứng minh có tồn tại hành vi đạo nhạc, đạo văn và xâm phạm đến quyền tác giả.
Liên hệ với người vi phạm để yêu cầu chấm dứt hành vi đạo nhạc, đạo văn và đề nghị bồi thường thiệt hại nếu đã có thiệt hại xảy ra.
Nếu thương lượng không thành công, có thể khiếu nại đến Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Ngoài ra, có thể giải quyết tranh chấp thông qua con đường Tòa án, khởi kiện hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan bằng con đường tố tụng.

Luật sư tư vấn về hành vi đạo nhạc, đạo văn

Tư vấn về hành vi đạo nhạc, đạo văn

Trong lĩnh vực sáng tạo, ranh giới giữa ảnh hưởng, tham khảo và đạo nhạc, đạo văn rất mong manh. Việc xác định hành vi đạo nhạc, đạo văn đòi hỏi kiến thức chuyên môn về luật sở hữu trí tuệ, đặc biệt là quyền tác giả. Luật sư tư vấn sẽ hỗ trợ:

Liên hệ với bên thứ ba để phân tích tác phẩm, đánh giá mức độ tương đồng, đối chiếu với quy định pháp luật để xác định có vi phạm hay không.
Cung cấp thông tin chính xác, cập nhật về quyền tác giả, giúp tác giả và người sử dụng tác phẩm tránh vi phạm pháp luật.
Tư vấn về việc xin phép, trả tiền bản quyền, đảm bảo việc sử dụng hợp pháp.
Xem xét tính hợp pháp, tính xác thực của các chứng cứ liên quan, như bản nhạc gốc, bản ghi âm, văn bản, kết quả giám định (nếu có).
Giải thích về quy trình khiếu nại, khởi kiện, các bước tố tụng tại tòa án.
Đề xuất các biện pháp xử lý phù hợp, bao gồm thương lượng, hòa giải, khiếu nại hành chính hoặc khởi kiện ra tòa.
Soạn thảo các văn bản như thư khiếu nại, đơn khởi kiện, văn bản thỏa thuận, đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả.
Đại diện cho khách hàng tham gia các buổi làm việc, thương lượng, hòa giải hoặc tham gia tố tụng tại tòa án.
Tư vấn về cách sử dụng tác phẩm hợp pháp, tránh vi phạm bản quyền.

Đội ngũ luật sư tư vấn của chúng tôi có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực luật sở hữu trí tuệ. Chúng tôi luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu và cam kết sẽ mang đến cho khách hàng dịch vụ tốt nhất khi tư vấn về nội dung đạo nhạc, đạo văn. Nếu có bất kỳ thắc mắc hay nhu cầu tư vấn pháp lý liên quan đến vấn đề này, hãy liên hệ với chúng tôi theo hotline 0386579303 để được hỗ trợ.