Nội dung

Biếu, tặng quà cho lãnh đạo dịp Tết 2025 có phạm tội đưa hối lộ là một câu hỏi được nhiều người quan tâm mỗi khi Tết đến xuân về. Việc thể hiện sự biết ơn, kính trọng đối với cấp trên là một nét đẹp văn hóa, tuy nhiên, ranh giới giữa việc tặng quà tết thông thường và hành vi đưa hối lộ là rất mong manh. Bài tư vấn pháp lý này sẽ phân tích các quy định của pháp luật liên quan đến hành vi biếu, tặng quà cho lãnh đạo, các dấu hiệu vi phạm pháp luật… từ đó giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này và tránh những rủi ro pháp lý không đáng có.

Biếu, tặng quà cho lãnh đạo dịp Tết có phạm tội đưa hối lộ?

Hối lộ là gì

Hối lộ là một hành vi vi phạm pháp luật, liên quan đến việc đưa hoặc nhận một lợi ích (thường là tiền bạc, tài sản, hoặc lợi ích vật chất khác) để đổi lấy một hành động hoặc quyết định có lợi cho người đưa hối lộ, nhưng lại trái với quy định, trách nhiệm, hoặc đạo đức công vụ của người nhận.

Để hiểu rõ hơn về hối lộ, chúng ta có thể phân tích dưới nhiều góc độ:

(i) Theo nghĩa thông thường: Hối lộ thường được hiểu là “đút lót”, “mãi lộ”, là hành vi lén lút đưa tiền hoặc vật chất có giá trị cho người có quyền hạn để họ làm điều trái với pháp luật nhưng có lợi cho mình.

(ii) Theo góc độ pháp luật: Hối lộ bao gồm ba hành vi phạm tội cụ thể:

Tội đưa hối lộ: Hành vi của người đưa tiền, tài sản hoặc lợi ích khác cho người có chức vụ, quyền hạn để người này làm hoặc không làm một việc vì lợi ích của người đưa hối lộ.
Tội nhận hối lộ: Hành vi của người có chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân hoặc cho người/tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích của người đưa hối lộ.
Tội môi giới hối lộ: Hành vi của người làm trung gian giữa người đưa và người nhận hối lộ.

Biếu, tặng quà cho lãnh đạo dịp Tết có phạm tội đưa hối lộ

Theo Mục 3 Chỉ thị 40-CT/TW 2024 của Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng về việc tổ chức Tết Ất Tỵ năm 2025 quy định: “… nghiêm cấm việc biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo các cấp dưới mọi hình thức”.

Theo Điều 2 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 thì hành vi tham nhũng chia làm hai loại là trong khu vực nhà nước và ngoài khu vực nhà nước:

Các hành vi tham nhũng trong khu vực nhà nước do người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước thực hiện bao gồm Nhận hối lộ và Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc địa phương vì vụ lợi.
Các hành vi tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước do người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước thực hiện bao gồm: Nhận hối lộ và Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của doanh nghiệp, tổ chức mình vì vụ lợi.

Biếu, tặng quà cho lãnh đạo dịp Tết có thể được xem là hành vi đưa hối lộ nếu thỏa mãn các điều kiện:

Người nhận quà tặng phải là lãnh đạo có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc khu vực nhà nước hoặc ngoài nhà nước.
Việc nhận quà tặng nhằm mục đích vụ lợi, tức là để đạt được lợi ích vật chất hoặc phi vật chất không chính đáng.
Hành vi này liên quan đến việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn để giải quyết công việc nào đó có lợi cho người tặng quà

Hành vi đưa, nhận hối lộ bị xử phạt như thế nào?

Đối với người đưa hối lộ

Đối với người đưa hối lộ có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội Đưa hối lộ quy định tại Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015.

Cấu thành tội phạm của Tội đưa hối lộ bao gồm:

(i) Khách thể: xâm phạm đến uy tín và hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước.

(ii) Mặt khách quan: đây là tội cấu thành hình thức, chỉ cần người phạm tội có hành vi đưa hối lộ bằng lợi ích vật chất hoặc lợi ích phi vật chất.

Đưa hối lộ là hành vi của người đưa tiền, tài sản hoặc bất kỳ lợi ích phi vật chất nào cho người có chức vụ, quyền hạn để người này làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. Của hối lộ có 2 loại:

Tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên
Lợi ích phi vật chất như hối lộ tình dục hoặc tài trợ, thu xếp cho con, cháu người có chức, có quyền đi học, đi nước ngoài….

Tội phạm hoàn thành từ thời điểm người đưa hối lộ chuyển của hối lộ cho người có chức vụ, quyền hạn.

Trong một số trường hợp người phạm tội đưa hối lộ còn có liên quan đến một số hành vi phạm tội khác và trong trường hợp đó người phạm tội đưa hối lộ sẽ bị định tội theo nguyên tắc phạm nhiều tội. Ví dụ tội đưa hối lộ cho cán bộ hải quan để buôn lậu hàng hóa qua biên giới thì định danh theo hai tội là Tội buôn lậu (Điều 188 BLHS) và Tội đưa hối lộ (Điều 364 BLHS).

(iii) Mặt chủ quan: tội phạm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp, động cơ phạm tội là động cơ vụ lợi.

(iv) Chủ thể: chủ thể thường, thỏa mãn hai dấu hiệu là có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

Điều 364 BLHS 2015 quy định 4 khung hình phạt dành cho Tội này:

Khoản 1 là cấu thành cơ bản có hình phạt là phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm;
Khoản 2 là cấu thành tăng nặng với hình phạt tù từ 02 năm đến 07 năm áp dụng khi có một trong những tình tiết định khung tăng nặng.
Khoản 3 là cấu thành tăng nặng với hình phạt tù từ 07 năm đến 12 năm áp dụng khi có một trong những tình tiết định khung tăng nặng.
Khoản 4 là cấu thành tăng nặng với hình phạt tù từ 12 năm đến 20 năm khi có một trong những tình tiết định khung tăng nặng.

Ngoài ra khoản 7 Điều này cũng quy định:

Người bị ép buộc đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì được coi là không có tội và được trả lại toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.
Người đưa hối lộ tuy không bị ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và được trả lại một phần hoặc toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

Đối với người nhận hối lộ

Đối với người nhận hối lộ có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội Nhận hối lộ quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015.

Theo đó, người phạm tội nhận hối lộ đã có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để nhận bất kỳ lợi ích nào từ người đưa hối lộ.

Cấu thành tội phạm của Tội Nhận hối lộ bao gồm:

(i) Khách thể: xâm phạm đến uy tín và hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước.

(ii) Mặt khách quan: đây là tội cấu thành hình thức, vì chỉ cần người phạm tội có hành vi nhận hối lộ. Hành vi khách quan của tội này cần có sự kết hợp của nhiều dấu hiệu:

Người phạm tội đã nhận hối lộ dưới bất kỳ hình thức nào. Của hối lộ phải thuộc một trong các trường hợp:

Tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương XXIII BLHS 2015, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
Lợi ích phi vật chất (thu xếp cho con người có chức vụ, quyền hạn đi nước ngoài, chạy cho vào công tác tại cơ quan, đơn vị nào đó… hoặc các lợi ích tinh thần như được ca ngợi trên báo chí, được giải thưởng lớn… hoặc hối lộ tình dục).

Hành vi đưa của hối lộ có thể được thực hiện một cách trực tiếp (người đưa trực tiếp đưa cho người nhận hối lộ) hoặc có thể gián tiếp qua trung gian (người môi giới hối lộ).

Người phạm tội đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. Đây là quy định chỉ về dấu hiệu có sự thỏa thuận giữa người nhận và người đưa hối lộ, thể hiện trực tiếp hoặc gián tiếp dưới nhiều hình thức như qua lời nói, văn bản, công khai hoặc thỏa thuận ngầm. Nếu hai bên không có sự thỏa thuận trước về việc đưa và nhận hối lộ như trên thì hành vi không cấu thành tội phạm.

Cần lưu ý rằng việc người có chức vụ, quyền hạn làm hay không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ không phải là dấu hiệu định tội của tội nhận hối lộ mà tội phạm được coi là hoàn thành kể từ thời điểm người có chức vụ, quyền hạn đồng ý nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác.

(iii) Mặt chủ quan: tội phạm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp, động cơ phạm tội là động cơ vụ lợi.

(iv) Chủ thể: chủ thể đặc biệt, ngoài thỏa mãn hai dấu hiệu là có năng lượng trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự còn phải thêm dấu hiệu là người có chức vụ, quyền hạn và đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để nhận hối lộ.

Điều 354 BLHS 2025 quy định 4 khung hình phạt cho tội này:

Khoản 1 là cấu thành cơ bản với hình phạt tù từ 02 năm đến 07 năm;
Khoản 2 là cấu thành tăng nặng với hình phạt tù từ 07 năm đến 15 năm áp dụng khi có một trong những tình tiết định khung tăng nặng.
Khoản 3 là cấu thành tăng nặng với hình phạt tù từ 15 năm đến 20 năm áp dụng khi có một trong những tình tiết định khung tăng nặng.
Khoản 4 là cấu thành tăng nặng với hình phạt tù từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình khi có một trong những tình tiết định khung tăng nặng.

Lưu ý khi biếu, tặng quà vào dịp Tết 2025

Biếu, tặng quà lãnh đạo là một vấn đề nhạy cảm. Để việc biếu, tặng quà vào dịp Tết 2025 không bị xem là tội phạm hối lộ, bạn cần đặc biệt lưu ý những điểm sau đây dựa trên các quy định pháp luật và thông lệ xã hội:

Nếu việc tặng quà xuất phát từ tình cảm cá nhân, sự biết ơn, trân trọng mối quan hệ, không kèm theo bất kỳ yêu cầu hay mong muốn vụ lợi nào, thì sẽ không bị coi là hối lộ. Đây là mục đích chính đáng và được xã hội chấp nhận.
Tuyệt đối tránh việc tặng quà với mục đích tác động đến quyết định, hành vi của người nhận liên quan đến công việc, chức vụ của họ. Ví dụ: tặng quà để được ưu tiên xét duyệt hồ sơ, được bỏ qua lỗi vi phạm, được tạo điều kiện trong kinh doanh… Đây chính là ranh giới mong manh giữa tặng quà và hối lộ.
Nếu bắt buộc phải tặng quà cho người có chức vụ, quyền hạn (ví dụ như cấp trên), cần hết sức cẩn trọng về giá trị và mục đích của món quà. Nên lựa chọn những món quà có giá trị vừa phải, phù hợp với mối quan hệ và hoàn cảnh kinh tế của bản thân. Tránh tặng những món quà quá đắt tiền, có giá trị lớn, dễ gây hiểu lầm.
Tặng quà một cách công khai, lịch sự, tránh lén lút, bí mật.

Việc biếu, tặng quà vào dịp Tết là một nét đẹp văn hóa, nhưng cần được thực hiện một cách cẩn trọng, tuân thủ pháp luật và đạo đức xã hội. Hãy đặt tình cảm, sự trân trọng lên hàng đầu, tránh những mục đích vụ lợi và những hành vi có thể bị hiểu lầm là đưa hối lộ.

Luật sư tư vấn về việc biếu, tặng quà có phạm tội hối lộ không

Tư vấn về việc biếu, tặng quà có phạm tội hối lộ không

Luật sư có vai trò quan trọng trong việc tư vấn và hỗ trợ pháp lý liên quan đến vấn đề biếu, tặng quà và khả năng cấu thành tội nhận hay đưa hối lộ. Dưới đây là những nội dung cụ thể về việc luật sư có thể làm:

Phân tích các quy định của Bộ luật Hình sự về tội đưa hối lộ (Điều 364), tội nhận hối lộ (Điều 354), tội môi giới hối lộ (Điều 365), Luật Phòng, chống tham nhũng và các văn bản pháp luật liên quan.
Luật sư sẽ giải thích rõ các yếu tố cấu thành tội phạm, ranh giới giữa biếu, tặng quà thông thường và hối lộ, giúp khách hàng hiểu rõ các quy định pháp luật.
Đưa ra lời khuyên pháp lý cụ thể cho từng trường hợp, giúp khách hàng tránh những rủi ro pháp lý.
Luật sư có thể khuyên khách hàng không nên tặng quà trong một số tình huống nhất định, hoặc nên lựa chọn quà tặng có giá trị phù hợp, hoặc nên tặng quà một cách công khai.
Trong trường bị khởi tố, điều tra, truy tố hoặc xét xử về tội hối lộ, luật sư sẽ tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng.
Thu thập chứng cứ để chứng minh sự vô tội của khách hàng hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho khách hàng.

Tóm lại, luật sư có thể hỗ trợ khách hàng rất nhiều trong vấn đề liên quan đến biếu, tặng quà và hối lộ, từ việc tư vấn pháp lý, đánh giá tình huống, đưa ra lời khuyên, đến việc đại diện pháp lý và tham gia tố tụng. Việc tìm đến luật sư để được tư vấn kịp thời là rất quan trọng để tránh những rủi ro pháp lý không đáng có. Khi gặp bất kỳ vấn đề pháp lý nào liên quan đến hối lộ, hãy liên hệ với luật sư tư vấn Luật Kiến Việt qua hotline 0386579303 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.