Nội dung

Hành vi của kế toán làm có thể bị đi tù là cơ sở dẫn đến hậu quả pháp lý bất lợi mà kế toán phải chịu khi có những sai phạm trong nghiệp vụ. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những hành vi vi phạm pháp luật thường gặp trong lĩnh vực kế toán và các tình tiết tăng nặng giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với các tội danh liên quan

Những hành vi của kế toán làm có thể bị đi tù

Nguyên tắc chung của ngành kế toán

Theo Mục 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09 Chuẩn mực số 01 ban hành và công bố theo Quyết định 165/2002/QĐ-BTC về các nguyên tắc kế toán chung của ngành kế toán như sau:

Nguyên tắc cơ sở dồn tích

Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. Báo cáo tài chính lập trên cơ sở dồn tích phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

Nguyên tắc hoạt động Liên tục

Báo cáo tài chính phải được lập trên cơ sở giả định là doanh nghiệp đang hoạt động liên tục và sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh bình thường trong tương lai gần, nghĩa là doanh nghiệp không có ý định cũng như không buộc phải ngừng hoạt động hoặc phải thu hẹp đáng kể quy mô hoạt động của mình. Trường hợp thực tế khác với giả định hoạt động liên tục thì báo cáo tài chính phải lập trên một cơ sở khác và phải giải thích cơ sở đã sử dụng để lập báo cáo tài chính.

Nguyên tắc giá gốc

Tài sản phải được ghi nhận theo giá gốc. Giá gốc của tài sản được tính theo số tiền hoặc khoản tương đương tiền đã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản đó vào thời điểm tài sản được ghi nhận. Giá gốc của tài sản không được thay đổi trừ khi có quy định khác trong chuẩn mực kế toán cụ thể.

Nguyên tắc phù hợp

Việc ghi nhận doanh thu và chi phí phải phù hợp với nhau. Khi ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng có liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó. Chi phí tương ứng với doanh thu gồm chi phí của kỳ tạo ra doanh thu và chi phí của các kỳ trước hoặc chi phí phải trả nhưng liên quan đến doanh thu của kỳ đó.

Nguyên tắc nhất quán

Các chính sách và phương pháp kế toán doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng thống nhất ít nhất trong một kỳ kế toán năm. Trường hợp có thay đổi chính sách và phương pháp kế toán đã chọn thì phải giải trình lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi đó trong phần thuyết minh báo cáo tài chính.

Nguyên tắc thận trọng

Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn.

Nguyên tắc thận trọng đòi hỏi:

Phải lập các khoản dự phòng nhưng không lập quá lớn;
Không đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và các khoản thu nhập;
Không đánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí;
Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế, còn chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí.

Nguyên tắc trọng yếu

Thông tin được coi là trọng yếu trong trường hợp nếu thiếu thông tin hoặc thiếu chính xác của thông tin đó có thể làm sai lệch đáng kể báo cáo tài chính, làm ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính.
Tính trọng yếu phụ thuộc vào độ lớn và tính chất của thông tin hoặc các sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể.
Tính trọng yếu của thông tin phải được xem xét trên cả phương diện định lượng và định tính.

Những hành vi vi phạm pháp luật thường gặp trong kế toán

Các quy định về kế toán bao gồm nhiều khía cạnh như nội dung công tác kế toán, tổ chức bộ máy kế toán, người làm kế toán, … Tuy nhiên, có nhiều hành vi vi phạm pháp luật thường gặp gây hậu quả nghiêm trọng, cụ thể như sau:

Giả mạo, khai man, thỏa thuận hoặc ép buộc người khác giả mạo, khai man, tẩy xóa tài liệu kế toán.
Cung cấp thông tin sai lệch. Dụ dỗ, thỏa thuận, hoặc ép buộc người khác cung cấp hoặc xác nhận thông tin, số liệu kế toán không chính xác.
Không ghi chép tài sản. Không ghi chép tài sản của đơn vị kế toán hoặc các tài sản liên quan một cách đầy đủ vào sổ kế toán là hành vi vi phạm, gây tổn thất cho tổ chức.
Hủy hoại tài liệu kế toán. Cố ý hủy bỏ hoặc làm hư hỏng tài liệu kế toán trước thời hạn lưu trữ theo quy định của Luật Kế toán nhằm che giấu sai phạm.
Lập nhiều hệ thống sổ kế toán. Việc lập nhiều hệ thống sổ kế toán để bỏ ngoài sổ kế toán tài sản, nguồn vốn, kinh phí của đơn vị là không hợp pháp, thường do người có năng lực, chức vụ thực hiện với mục đích che giấu hành vi vi phạm.

Các hành vi vi phạm này được quy định và xử lý theo Điều 221 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Hình thức xử lý đối với vi phạm pháp luật trong kế toán

Phạt hành chính

Các hành vi vi phạm quy định về pháp luật kế toán, chứng từ, sổ sách, tài khoản, và lưu trữ tài liệu có thể bị phạt hành chính theo Chương II Nghị định 41/2018/NĐ-CP.

Các hình thức xử phạt chính:

Cảnh cáo;
Phạt tiền.

Các hình thức xử phạt bổ sung: Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc nhiều hình thức xử phạt bổ sung sau đây:

Tước quyền sử dụng Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề dịch vụ kế toán trong thời gian từ 03 tháng đến 06 tháng;
Tước quyền sử dụng Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ kế toán trong thời gian từ 01 tháng đến 12 tháng;
Đình chỉ việc tổ chức cập nhật kiến thức trong thời gian từ 01 tháng đến 03 tháng;
Tịch thu tang vật vi phạm hành chính.

Ngoài ra tổ chức, cá nhân vi phạm còn còn có thể bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả theo Điều 5 của Nghị định.

Truy cứu hình sự

Theo Điều 221 Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), người phạm tội có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 đến 5 năm nếu thiệt hại từ 100 triệu đến dưới 300 triệu đồng, hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
Trường hợp phạm tội vì vụ lợi, có tổ chức, thủ đoạn tinh vi, hoặc gây thiệt hại từ 300 triệu đến dưới 1 tỷ đồng, thì bị phạt tù từ 3 đến 12 năm.
Gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên, bị phạt tù từ 10 đến 20 năm.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Các tội danh hình sự mà kế toán có thể bị truy tố

Kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý tài chính cho doanh nghiệp và tổ chức. Tuy nhiên, nếu không tuân thủ đúng quy định, kế toán có thể phải đối mặt với những tội danh hình sự nghiêm trọng. Dưới đây là các tội danh phổ biến:

Tội vi phạm quy định của Nhà nước về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 221 Bộ luật hình sự 2015).
Tội trốn thuế (Điều 200 Bộ luật hình sự 2015).
Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước (Điều 203 Bộ luật hình sự 2015).
Tội vi phạm quy định về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước (Điều 204 Bộ luật hình sự 2015).

Kế toán cần nắm vững và tuân thủ các quy định pháp luật để tránh các hành vi vi phạm pháp luật nhằm bảo vệ bản thân.

Các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Đối với cá nhân:

Căn cứ Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 về các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 quy định về các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Đối với pháp nhân

Căn cứ theo Điều 84 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 quy định về các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự áp dụng đối với pháp nhân thương mại
Tại Điều 85 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 quy định về các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự áp dụng đối với pháp nhân thương mại

Lưu ý:

Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
Các tình tiết đã được Bộ luật Hình sự quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.

Luật sư tư vấn, bào chữa vi phạm hình sự trong lĩnh vực kế toán

Dịch vụ tư vấn, bào chữa vi phạm hình sự trong lĩnh vực kế toán

Công ty Luật TNHH Kiến Việt cung cấp dịch vụ tư vấn và bào chữa cho các vi phạm hình sự trong lĩnh vực kế toán. Dịch vụ chúng tôi cung cấp:

Đánh giá, kiểm tra sổ sách và báo cáo tài chính để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Tư vấn pháp lý về các tội danh liên quan đến kế toán.
Hỗ trợ khách hàng trong các vụ án hình sự liên quan đến vi phạm kế toán.
Bào chữa cho các cá nhân và tổ chức bị cáo buộc vi phạm quy định kế toán.
Hỗ trợ giải quyết tranh chấp và xử lý các vấn đề pháp lý phát sinh.

Các vấn đề pháp lý liên quan đến vi phạm hình sự trong lĩnh vực kế toán thường phức tạp, gắn với các trách nhiệm hành chính hoặc án phạt hình sự nghiêm khắc, đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc và tư duy chiến lược từ các luật sư có kinh nghiệm. Hãy liên hệ với luật sư tư vấn pháp luật hình sự chúng tôi qua hotline: 0386579303 để giải quyết và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn.